Historia Oddziału Krakowskiego PTChem


 Udział chemików krakowskich w powstaniu i początkach działalności Polskiego Towarzystwa Chemicznego

Statut Polskiego Towarzystwa Chemicznego z 1920 r. (fragmenty)
Powstanie Krakowskiego Oddziału PTChem
Przewodniczący Oddziału Krakowskiego (1920-1925) i Oddziału Krakowsko-Śląskiego (1926-1939)
Przewodniczący Oddziału Krakowskiego PTChem w latach 1945-2003
Krakowscy chemicy pełniący funkcję wiceprezesów Zarządu Głównego PTChem w okresie powojennym
Zjazdy PTChem i SITPChem w Krakowie
Członkowie Krakowskiego Oddziału PTChem w 2000 roku
Uroczyste posiedzenie Krakowskiego Oddziału PTChem z okazji 80-tej rocznicy powstania Oddziału, czerwiec 2000 r.
Fotografie

opracowała Elżbieta Szczepaniec-Cięciak   

     

Udział chemików krakowskich
w powstaniu i początkach działalności
Polskiego Towarzystwa Chemicznego

W Krakowie, na spotkaniu przedstawicieli polskich chemików i fizyków w czerwcu 1913 roku narodziła się idea utworzenia Towarzystwa Fizyczno-Chemicznego, zaś na spotkaniu we Lwowie powołano komisję do zredagowania statutu, której przewodniczyli profesorowie: Ludwik Bruner z Krakowa oraz Jan Zawidzki, wówczas profesor Akademii Rolniczej w podlwowskich Dublanach. Śmierć Brunera oraz wybuch I wojny światowej uniemożliwiły realizację tego zamierzenia.
Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości, Jan Zawidzki, wtedy rektor Politechniki Warszawskiej, natychmiast wykorzystał możliwość realizacji idei, którą wraz z Ludwikiem Brunerem podjął w 1913 r.
Z pomocą Wojciecha Świętosławskiego oraz młodego, pełnego energii Józefa Zawadzkiego, a także cieszącego się ogromnym autorytetem Leona Marchlewskiego, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, przebywającego w owym roku głównie w Puławach, Zawidzki zebrał w dniu 1 marca 1919 r. w warszawskim Centralnym Towarzystwie Rolnym kilkanaście osób związanych z polskimi uczelniami, aby założyć Polskie Towarzystwo Fizyczno-Chemiczne. Jan Zawidzki miał przygotować projekt statutu.
Statut ten przedstawiony został 11 marca 1919 r. w sali Biblioteki Chemicznej Politechniki Warszawskiej gronu chemików i fizyków. W toku obrad, na wniosek lwowskich i warszawskich chemików, postanowiono powołać oddzielne Polskie Towarzystwo Chemiczne.
W dniu 29 czerwca 1919 r. w audytorium chemicznym Politechniki Warszawskiej odbyło się pierwsze zebranie Towarzystwa i powołano pierwszy zarząd w składzie:

Prezes
Leon Marchlewski (Kraków)
Wiceprezesi
Stefan Niementowski (Lwów)
Jan Zawidzki (Warszawa)

Członkowie
Stanisław Bądzyński (Warszawa)
Karol Dziewoński (Kraków)
Kazimierz Jabłczyński (Warszawa)
Bolesław Miklaszewski (Warszawa)
Tadeusz Miłobędzki (Warszawa)
Ignacy Mościcki (Lwów)
Józef Pietruszyński (Warszawa)
Ludwik Szperl (Warszawa)
Józef Strassburger (Warszawa)
Wojciech Świętosławski (Warszawa)
Józef Zawadzki (Warszawa)

Fot.1. Ludwik Bruner (1871-1913), profesor chemii fizycznej, założyciel III Zakładu Chemicznego UJ (Zakład Chemii Fizycznej). Jeden z inicjatorów powołania Towarzystwa Chemicznego na ziemiach polskich

 Fot.2. Jan Zawidzki (1866-1928), profesor chemii ogólnej i nieorganicznej (Akademia Rolnicza w Dublanach oraz Politechnika Warszawska). W roku akademickim 1916/17 kierownik I Zakładu Chemicznego UJ. Założyciel Polskiego Towarzystwa Chemicznego i wiceprezes pierwszego Zarządu (1919-1921)

 

Fot. 3. Leon Marchlewski (1869-1946), profesor chemii ogólnej i fizjologicznej UJ. Pierwszy prezes Polskiego Towarzystwa Chemicznego 
(1919-1921 i 1927)

Fot.4. Karol Dziewoński (1876-1943), profesor chemii organicznej i kierownik II Zakładu Chemicznego UJ. Przewodniczący Oddziału Krakowskiego PTChem (1924-1937) 
   

Statut Polskiego Towarzystwa Chemicznego z 1920 r. 
(fragmenty)

Pierwszy statut Polskiego Towarzystwa Chemicznego, zatwierdzony postanowieniem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z dnia 23 czerwca 1920 r. za Nr.B.S.2039 stanowił:

 

I. Nazwa, siedziba, cel i środki.

§ 1. W celu popierania rozwoju nauk chemicznych, ich krzewienia pośród społeczeństwa oraz opieki nad zawodowymi interesami chemików, pracujących na polu naukowem i technicznem, zawiązuje się stowarzyszenie pod nazwą "Polskie Towarzystwo Chemiczne".

§ 2. Siedzibą Towarzystwa jest stołeczne miasto Warszawa. W innych miastach Państwa Polskiego mogą powstać lokalne oddziały Towarzystwa, działające z zachowaniem przepisów miejscowych o Stowarzyszeniach.

§ 3. Do osiągnięcia pomienionych celów, wskazanych w § 1, 
Towarzystwo będzie dążyło, z zachowaniem obowiązujących przepisów prawnych:
a) przez urządzanie stałych posiedzeń naukowych;
b) przez organizowanie publicznych odczytów i wykładów;
c) przez organizowanie zjazdów chemików;
d) przez branie udziału w pracach i przedsięwzięciach, podejmowanych przez inne Towarzystwa tak krajowe jak i zagraniczne, a zmierzających do podniesienia rozwoju nauk chemicznych;
e) przez wydawanie własnych czasopism fachowych, poświęconych sprawom naukowym i zawodowym, zarówno jak przez wydawanie oddzielnych publikacyj naukowych;
f) przez zakładanie bibljotek, zbiorów oraz pracowni chemicznych;
g) przez udzielanie nagród i zapomóg na badania naukowe w dziedzinie chemji i jej zastosowań;
h) przez udzielanie informacyj fachowych i zawodowych władzom państwowym i organizacjom społecznym.

§ 4. Polskie Towarzystwo Chemiczne stanowi osobę prawną, może posiadać wszelki majątek ruchomy i nieruchomy, a tym samym nabywać i sprzedawać nieruchomości oraz występować w sądach w charakterze powoda i pozwanego.

§ 5. Towarzystwo posiada własną pieczęć.

 

II. Fundusze Towarzystwa.

§ 6. Fundusze Towarzystwa tworzą się: 1) z rocznych wkładek członków; 2) z dochodów z własnych przedsięwzięć; 3) z dobrowolnych ofiar i subsydjów; 4) z darowizn i zapisów testamentowych, czynionych na rzecz Towarzystwa; 5) z odsetek od kapitałów Towarzystwa i wogóle z dochodów z jego majątku.

§ 7. Zarząd Towarzystwa prowadzi rachunkowość podług przepisów 
prawa i zwyczajów.

I chociaż statuty Polskiego Towarzystwa Chemicznego zmieniały się kilkakrotnie, główne cele działalności organizacji pozostały takie same. Wśród nowych celów na szczególną uwagę zasługują: ścisła współpraca z nauczycielami chemii i przyrody, prowadzenie Muzeum im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, organizowanie zwiedzania zakładów naukowych i przemysłowych, sprawowanie opieki nad Olimpiadą Chemiczną i współpraca z Kołami Naukowymi studentów-chemików.

 

     

Powstanie Krakowskiego Oddziału 
Polskiego Towarzystwa Chemicznego


Krakowski Oddział Polskiego Towarzystwa Chemicznego ukonstytuował się w dniu 7 czerwca 1920 r.. Do Zarządu wybrano: prof. L. Marchlewskiego na przewodniczącego, prof. B. Szyszkowskiego na wiceprzewodniczącego oraz dr J. Robla i dr K. Waltera na członków.
Oddział ten liczył początkowo 30 członków. 
Pierwsze posiedzenie naukowe odbyło się 21 czerwca 1920 r. Dr W. Jacek wygłosił na nim odczyt pt. O szybkości rozpuszczalności kryształów.


    Przewodniczący Oddziału Krakowskiego (1920-1925) 
i Oddziału Krakowsko-Śląskiego (1926-1939) PTChem 
w okresie międzywojennym

prof. Leon Marchlewski (1920)
prof. Bohdan Szyszkowski (1921-1922)
prof. Leon Marchlewski (1923)
prof. Karol Dziewoński (1924-1937)
prof. Bogdan Kamieński (1938-1939)

 

    Przewodniczący Krakowskiego Oddziału 
Polskiego Towarzystwa Chemicznego 
w latach 1945-2003

prof. Bogdan Kamieński - UJ (1945-1946)
prof. Tadeusz Lityński - UJ (1947)
prof. Julian Kamecki - AGH (1948-1949)
prof. Ignacy Złotowski - UJ (1950-1951)
prof. Aleksander Kocwa - AM (1952-1953)
prof. Wiktor Jakób - UJ (1954-1955)
prof. Adam Bielański - AGH (1956-1957)
prof. Jan Moszew - UJ (1958)
prof. Kazimierz Gumiński - UJ (1959-1960)
prof. Lucjan Czerski - AGH (1961-1962)
prof. Bronisław Zapiór - UJ (1963-1964)
prof. Jerzy Haber - PAN (1965-1966)
prof. Józef Chojnacki - UJ (1967-1968)
prof. Jerzy Dereń - AGH (1969-1970)
prof. Janina Janikowa - UJ (1971-1974)
prof. Jerzy Sędzimir - AGH (1975-1977)
prof. Alojzy Gołębiewski - UJ (1978-1980)
prof. Ludwik Górski - PK (1981 -1983)
prof. Piotr Tomasik -AR (1984-1985)
prof. Jan Pielichowski - PK (1986)
prof. Piotr Tomasik - AR (1986-1989)
prof. Jan Pielichowski - PK (1990-1992)
prof. UJ Barbara Oleksyn - UJ (1993-1997)
prof. Krystyna Dyrek - UJ (1998-2000)
prof. Roman Dziembaj - UJ (2001-2006)
prof. Leonard M. Proniewicz - UJ (2007-dziś)

    Krakowscy chemicy pełniący funkcję 
wiceprezesów Zarządu Głównego 
PTChem w okresie powojennym

prof. Bogdan Kamieński - UJ (1946)
prof. Adam Bielański - UJ (1960-1961)
prof. Janina Janikowa -UJ (1977-1979 i 1980-1982)


    Zjazdy PTChem i SITPChem w Krakowie

1969 - VII Jubileuszowy Zjazd Polskiego Towarzystwa Chemicznego
Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego 
- prof. dr hab. Jerzy Haber (PAN)

1980 - Doroczny Zjazd Naukowy PTChem i SITPChem
Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego 
- prof. dr hab. Alojzy Gołębiewski (UJ)

1991 - Doroczny Zjazd PTChem i SITPChem "Kraków 91"
Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego 
- prof. dr hab. inż. Jan Pielichowski (PK) 

2002 - Doroczny XLV Zjazd PTChem, Kraków 2002
Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego
- prof. dr hab. Roman Dziembaj (UJ)

 

    Członkowie Krakowskiego Oddziału PTChem

Krakowski Oddział Polskiego Towarzystwa Chemicznego jest obecnie jednym z 20-tu Oddziałów PTChem, mających swoje siedziby w następujących miastach Polski: Białystok, Bydgoszcz, Częstochowa, Gdańsk, Gliwice, Katowice, Kielce (Oddział Świętokrzyski), Kraków, Lublin, Łódź, Olsztyn, Opole, Płock, Poznań, Rzeszów, Siedlce, Szczecin, Toruń, Warszawa, Wrocław.

Według spisu przeprowadzonego w 2000 r., Krakowski Oddział PTChem liczy 338 członków, w tym 179 pracowników wyższych uczelni (106 - UJ, 41 - AGH, 18 - PK, 6 - AR, 6- AE, 2- AP), 35 pracowników instytutów naukowo-badawczych, 103 nauczycieli szkół podstawowych i średnich, 17 studentów i 4 pracowników przemysłu.

Niestety z powodu trudnej sytuacji materialnej pracowników sfery budżetowej, w tym pracowników wyższych uczelni i nauczycieli, liczba osób opłacających składki członkowskie systematycznie spada.

 

    Uroczyste posiedzenie 
Krakowskiego Oddziału PTChem 
z okazji 80-tej rocznicy powstania Oddziału, 
15 czerwca 2000 r.
    Fotografie
 
Fot.1. 
Widok sali wykładowej w budynku Instytutu Chemicznego przy ul. K.Olszewskiego 2, przygotowanej do wykładu prof. Tadeusza Estreichera na uroczystym posiedzeniu Krakowskiego Oddziału PTChem z okazji 10 rocznicy śmierci Karola Olszewskiego, 1925 r.
Fot.2. 
Uczestnicy Sesji Plakatowej pt. Integracja i korelacja w nauczaniu chemii i przyrody, 14.04.2000, organizowanej przez Zakład Metodyki Nauczania Chemii UJ i Sekcję Dydaktyczną Krakowskiego Oddziału PTChem (Sala Audytoryjna im. B. Kamieńskiego w budynku Wydziału Chemii UJ)
Fot.3. 
Moment wręczenia prof. Adamowi Bielańskiemu Medalu M. Skłodowskiej-Curie oraz Odznaki Honorowej PTChem przez prof. Jerzego Konarskiego, prezesa Zarządu Głównego PTChem podczas uroczystego posiedzenia z okazji 80-tej rocznicy Krakowskiego Oddziału PTChem, 15.06.2000, Wydział Chemii UJ 
Fot.4. 
Otwarcie Dorocznego XLV Zjazdu PTChem przez prof. Romana Dziembaja, przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego. Obok siedzą: prezes Zarządu Głównego PTChem prof. Jerzy Konarski i prorektor UJ prof. Maria Nowakowska, Aula Collegium Novum UJ, 9.09.2002.
Fot.5. 
Biuro Dorocznego Zjazdu PTChem 2002 w budynku Wydziału Chemii przy ul. R. Ingardena 3 
 

opracowała Elżbieta Szczepaniec-Cięciak

 

Webmaster