Wystawa „W niezwykłym świecie kryształów”

Kryształy – powszechnie znane kamienie szlachetne,  błyszczące płatki śniegu, ziarenka soli kuchennej i wiele innych substancji – są wszędzie, choć nie zawsze jesteśmy tego świadomi.

Podziwiamy je, są składnikami naszego pożywienia, a czasem również powodem naszych problemów zdrowotnych. Przez wieki były przedmiotem pożądania, przypisywano im magiczne właściwości i używano jako amulety odstraszające złe moce.

Minęło ponad 100 lat od czasu gdy dzięki promieniom Roentgena kryształy zdradziły człowiekowi swe największe tajemnice. W 1912 roku Max Theodor Felix von Laue (1879-1960), Paul Karl Moritz Knipping (1883-1935) i Walter Friedrich (1883–1968) wykonali przełomowy eksperyment wykazujący, że promienie X ulegają dyfrakcji przechodząc przez substancje krystaliczne. Max von Laue za odkrycie to otrzymał w 1914 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. W 1913 roku ojciec i syn: William Henry Bragg (1862-1942) i William Lawrence Bragg (1890-1971) zauważyli, że zjawisko dyfrakcji promieni X na kryształach może być z powodzeniem wykorzystane do poznania struktury krystalicznej ciał stałych. Ich praca została również uhonorowana Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki w 1915 roku.

W ciągu minionych 100 lat, krystalografia stała się ważną dziedziną nauki o wewnętrznej budowie materii. Badania krystalograficzne umożliwiają dokładne poznanie pozycji atomów  w ciałach stały i umiejscowienie ich w trójwymiarowej przestrzeni. Rezultaty badań krystalograficznych  ułatwiają zrozumienie wielu zjawisk fizycznych i chemicznych o fundamentalnym znaczeniu w biologii. farmacji, medycynie, elektronice i wielu innych dziedzinach nauki i techniki. Dzięki wynikom badań krystalograficznych poznano strukturę DNA,  zrozumiano  jak w komórkach powstają białka, jak  projektować nowe,  skuteczne leki i  jak produkować zaawansowane materiały dla różnych gałęzi nauki i techniki.Techniki krystalograficzne pomagają również rozwikłać zagadki przeszłości i zachować zabytkowe przedmioty dla przyszłych pokoleń.

W uznaniu znaczenia krystalografii dla rozwoju nauki i zdobyczy ludzkości, w stulecie przełomowych odkryć w tej dziedzinie, w lipcu 2012 r., Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło rezolucję o ogłoszeniu roku 2014  Międzynarodowym Rokiem Krystalografii.