Zbigniew Bojarski urodził się 21 sierpnia 1921 r. w Posadówce koło Częstochowy. W latach 1931-1939 uczęszczał do Gimnazjum i Liceum im. H. Sienkiewicza w Częstochowie, gdzie uzyskał świadectwo dojrzałości. W czasie wojny był żołnierzem Armii Krajowej. W 1945 r. podjął studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Śląskiej, gdzie w 1949 r. uzyskał tytuł magistra inżyniera. Pracę zawodową rozpoczął w 1948 r. w Instytucie Metalurgii Żelaza w Gliwicach. Początkowo pracował pod kierunkiem prof. M. Śmiałowskiego, a następnie prof. T. Malkiewicza. W 1957 r. został kandydatem nauk technicznych, w 1958 r. docentem. W 1962 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1971 r. tytuł profesora zwyczajnego. W 1973 r. został członkiem korespondentem PAN, a w roku 1986 członkiem rzeczywistym. W 1978 r. Profesor był współinicjatorem powołania Komitetu Nauki o Materiałach PAN, a w latach 1981-1995 przewodniczącym tego Komitetu. W Instytucie, na stanowisku kierownika Zakładu Badań Strukturalnych, pracował do roku 1968. Dodatkowo w latach 1959-1962 był zatrudniony w Zakładzie Metali Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN. W roku 1959 rozpoczął prowadzenie wykładów i ćwiczeń z krystalografii dla chemików i fizyków w WSP w Katowicach, a po utworzeniu Uniwersytetu Śląskiego przeniósł się do Katowic, gdzie w latach 1969-1974 był dyrektorem Instytutu Chemii, a następnie utworzył Instytut Fizyki i Chemii Metali UŚl. Funkcję dyrektora tego Instytutu sprawował do przejścia na emeryturę w roku 1991. W latach 1969-1980 pełnił funkcję prorektora UŚl. Odbył staże naukowe: na Uniwersytecie Karola w Pradze, w Instytucie Bajkowa w Moskwie, na Uniwersytecie Swansea w Wielkiej Brytanii i Uniwersytecie Illinois w USA. Dwudziestoletni okres pracy Zbigniewa Bojarskiego w Instytucie Metalurgii Żelaza (dawniej Hutniczy Instytut Badawczy) to okres pionierskich wówczas badań struktury surowców mineralnych, zmian ich składu w trakcie wzbogacania w składniki użyteczne i przemian fazowych w czasie ich przetwarzania, a także wielu innych procesów stanowiących przedmiot inżynierii materiałowej. Profesor wspólnie z elektrykami zbudował pierwszy generator wysokiego napięcia, zasilający lampy rentgenowskie, i przy pomocy techników zbudował kamery Debye’a-Scherrera, Bragga-Brentano, Guiniera, Lauego i Weissenberga. Jest autorem metody ilościowej analizy fazowej z zastosowaniem wzorców wewnętrznych. Jako pierwszy w kraju opracował metodę badania tekstury metali i zastosował ją do badania blach ze stali niskowęglowych walcowanych na zimno i blach wysokostopowych. Wprowadził pomiary rentgenograficzne w przedziale temperatur od 1200° C do -190° C, a także komplementarne metody badania metali za pomocą mikroskopu elektronowego. Jako pierwszy w kraju wprowadził analizę chemiczną w mikroobszarach stopów za pomocą mikroanalizatora rentgenowskiego i opracował monografię na ten temat „Mikroanalizator rentgenowski”.

Po przejściu na Uniwersytet prof. Bojarski inicjuje: metody dyfrakcyjnej topografii rentgenowskiej, małokątowego rozpraszania promieni rentgenowskich i metodę Bonda – precyzyjnego pomiaru stałych sieciowych monokryształów. Już w roku 1962 zapoczątkował konferencje „Rentgenowska analiza strukturalna w metalurgii i metaloznawstwie”, które z czasem przemianowano na „Applied Crystallography”. Do ważnych osiągnięć metodycznych prof. Bojarskiego należy zorganizowanie w 1990 i 1992 r. w Cieszynie Międzynarodowych Szkół Letnich poświęconych metodzie Rietvelda w udokładnianiu struktury na podstawie danych dyfrakcyjnych polikryształów. Profesor Bojarski jest autorem szeregu podręczników, w tym: „Materiały do ćwiczeń z krystalografii”, „Rentgenowska analiza strukturalna” i “KRYSTALOGRAFIA podręcznik wspomagany komputerowo”. Był członkiem takich międzynarodowych organizacji krystalograficznych, jak: International Center for Diffraction Data, Commission for Powder Diffraction of International Union of Crystallography i Komitetu Redakcyjnego Powder Diffraction. Pełnił również funkcję prezesa Oddziału PAN w Katowicach.

Tadeusz Bołd, Henryk Morawiec

Tekst pochodzi z: „Dzieje krystalografii polskiej” pod redakcją Zofii Kosturkiewicz, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 2005