Sekretarz Konferencji
Małgorzata Herman
"Analiza Przepływowa"
W dniach 21-22 pacdziernika 2004 Wydział Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego ponownie stał się miejscem spotkania zaprzyjaźnionych grup naukowo-badawczych zajmujących się analizą przepływową. Wyższe uczelnie reprezentowane były przez Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet w Białymstoku, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Politechnikę Warszawską, oraz Politechnikę Gdańską. W Sympozjum czynny udział wzięło ok. 30 osób.
Jak zawsze spotkanie zaowocowało wymianą informacji naukowych i badawczych dotyczących badań prowadzonych w poszczególnych ośrodkach, ale i zasłyszanych w świecie nowości na temat technik przepływowych. W sumie wygłoszono 12 prelekcji z tej tematyki.
Wykładowcą otwierającym Sympozjum był prof. Marek Trojanowicz z Uniwersytetu Warszawskiego. Przedstawił słuchaczom nowe, nietypowe rozwiązania przepływowe w postaci bezprzewodowej analizy wstrzykowo-przepływowej ("batch injection analysis") i analizy przepływowej z ruchomym złożem stałego sorbentu ("bead injection analysis"). W pierwszym z nich niewielką objętość próbki wprowadza się bezpośrednio na powierzchnię detektora, uzyskując szybki, chwilowy sygnał, a drugiej detekcję prowadzi się po unieruchomieniu analitu na złożu, które może być przemieszczane w konwencjonalnym układzie do wstrzykowej lub sekwencyjnej analizy przepływowej.
Kolejnym, równie ciekawym ze względu na prezentacje nowatorskich rozwiązań instrumentalnych, było wystąpienie prof. Zbigniewa Brzózki z Politechniki Warszawskiej, które dotyczyło miniaturowych detektorów przepływowych do analizy mediów wieloskładnikowych. Miniaturyzacja instrumentalna jest jedną z najbardziej dynamicznie rozwijających się dziedzin nowoczesnej chemii analitycznej. Prezentowane systemy "Lab-on-a-chip" w najbliższym czasie mogą stać się nieodzownym elementem nowoczesnych układów przepływowych o dużej jakości i czułości mierzonego sygnału.
Następny prelegent - prof. Jerzy Siepak z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu - poruszył zagadnienia dotyczące zastosowania technik łączonych w analizie próbek środowiskowych. Podkreślając dynamiczny rozwój tych rozwiązań zwrócił uwagę zarówno na szereg zalet płynących z ich zastosowania, jak i ograniczeń w postaci np. zaniżenia poziomu detekcji. Bardziej szczegółowo przedstawił dwa przykłady technik łączonych: układ HPLC-HG-AAS przystosowany do oznaczeń specjacyjnych arsenu, antymonu i selenu, oraz układ HPLC-CV-AFS wykorzystywany do specjacji form rtęci w próbkach środowiskowych.
Nieodzownym elementem pomiarów analitycznych jest nadzór nad ich jakością. Zagadnienie to było domeną wystąpienia prof. Jacka Namieśnika z Politechniki Gdańskiej. Podkreślił on, że ciągłe dążenie do miniaturyzacji systemów, automatyzacji procedur i obniżenia granic oznaczalności analitów wymaga zwrócenia większej uwagi i krytycznego podejścia do uzyskiwanego wyniku pomiarowego, a także - że zapewnienie właściwej jakości wyników analitycznych może być spełnione tylko dzięki weryfikacji rzetelności stosowanych przyrządów pomiarowych i procedur analitycznych.
W odróżnieniu od poprzednich spotkań tegoroczne Sympozjum nie wzbudziło dużego zainteresowania analityków zajmujących się badaniami rutynowymi (np. z Inspektoratów Ochrony Środowiska, Sanepidów itp.). W tej sytuacji następne wystąpienie o prowokującym do dyskusji tytule: "Czy wstrzykowa analiza przepływowa jest interesująca dla praktyków?", które wygłosił prof. Paweł Kościelniak z Uniwersytetu Jagiellońskiego, nabrało szczególnej aktualności. Prelegent podkreślił słabe punkty wstrzykowej wersji technik przepływowych, które mogą być źródłem ograniczonego zaufania do tego sposobu wykonywania analiz chemicznych. Patrząc jednak na problem z drugiej strony wykazał, że w literaturze można znaleźć wiele prostych rozwiązań instrumentalnych i interpretacyjnych, które mogą przyczynić się do poprawy wyników analitycznych osiąganych tą techniką, lecz nie są one należycie dostrzegane i doceniane przez analityków-praktyków.
O tym, że bez kalibracji procedur analitycznych trudno mówić o wiarygodności analiz chemicznych wie każdy analityk, lecz nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że techniki przepływowe przychodzą na tym polu z duża pomocą, oferując usprawnienie procesu kalibracji oraz oszczędność czasu i odczynników. 
Nowe rozwiązania kalibracyjne były zaprezentowane w dwóch komunikatach. Pierwsze wystąpienie pt: "Kalibracja w układach wstrzykowo-przepływowych z zastosowaniem mikropomp membranowych" , wygłoszone przez dr Joannę Kozak, było prezentacją możliwości jakie dają kontrolowane komputerowo mikropompy, instalowane do celów kalibracyjnych w układach wstrzykowo-przepływowych. Mgr Marcin Wieczorek w komunikacie pt: "Metoda wzajemnych rozcieńczeń jako przykład kalibracji zintegrowanej" przedstawił nowe podejście do procedur kalibracyjnych, charakteryzujące się ważnymi zaletami. Udowodnił, że proponowana przez niego metoda daje możliwość weryfikacji wyników analitycznych pod względem dokładności, a także pozwala na kontrolę efektów interferencyjnych., ułatwiając podjęcie decyzji o zastosowaniu odpowiednich kroków w celu ich eliminacji.
Prof. Anatol Kojło z Uniwersytetu w Białymstoku w wykładzie pt: "Chemiluminescencja roztworów w analizie ilościowej" naświetlił rozwój, znaczenie i zalety metody chemiluminescencyjnej w analizie chemicznej, podkreślając możliwość szerokiego wykorzystania chemiluminoforów w oznaczeniach pośrednich. Przedstawił również konkretne przykłady układów przepływowych z zastosowaniem detekcji chemiluminescencyjnej. Dr Joanna Karpińska z tego samego ośrodka w swoim wystąpieniu pt: "Analityczne zastosowanie spektrofotometrii pochodnej w układach przepływowych" przedstawiła analityczne zalety procesu różniczkowania molekularnych widm absorpcyjnych i udokumentowała je na przykładzie oznaczania L-dopy i benserasydu w układzie przepływowym bez wstępnego rozdzielania obu agalitów.
Końcowa sesja wykładowa została zdominowana zagadnieniami dotyczącymi zatężania i wydzielania jonów metali. Nowe rozwiązania proponowane w tym zakresie zaprezentowała prof. Krystyna Pyrzyńska w wykładzie pt: "Zastosowanie układów przepływowych dla zatężania i wydzielania jonów metali". W wystąpieniach dr Stanisława Walasa pt: "Zatężanie metali ciężkich z zastosowaniem ciekłego wymieniacza LIX 622 związanego na żelu krzemionkowym" i dr Piotra Hałaburdy pt: "Spektrofotometryczne oznaczanie fenoli wielowodorotlenowych z zastosowaniem ekstrakcji do fazy stałej" przedstawiono różnego rodzaju wypełnienia używane w celu zatężania próbki i oddzielania analitu od jej matrycy. Podkreślano zalety zastosowania technik przepływowych w tym zakresie.
Uczestnicy Sympozjum mieli również okazje przedstawienia wyników swoich prac w trakcie sesji posterowej. Zaprezentowano 13 plakatów. Znacząca liczba prezentacji stanowiło szczegółowe uzupełnienie zagadnień przedstawionych w formie wykładów. 
Prezentowano prace wykonane przy zastosowaniu oryginalnych zestawów przepływowych połączonych z różnymi układami analityczno-pomiarowymi, tj. spektrofotometrią UV-Vis (realizacja metody wzajemnych rozcieńczeń), atomową spektrometrią absorpcyjną (np. badanie efektów matrycowych przy zatężaniu metali ciężkich, generowanie zimnych par do oznaczania rtęci w wodach naturalnych), chromatografia (oznaczanie herbicydów fenoksykwasowych z zastosowaniem ekstrakcji do fazy stałej), potencjometrią (zastosowanie sitodrukowalnych elektrod potencjometrycznych), biamperpmetrią i elektroforezą kapilarną. Przy plakatach zbierały się grupki uczestników prowadząc ożywioną dyskusję i wymianę poglądów.
Przez cały czas trwania Sympozjum odbywała się wystawa materiałów, sprzętu i aparatury chemicznej. Swoje produkty prezentowali: TUSNOVICS INSTRUMENTS Polska, FOSS Polska, LABSOFT - K. HERMAN, PERKIN-ELMER Polska, POLSKIE ODCZYNNIKI CHEMICZNE, KNAUER Polska, oraz MERCK. Przedstawiciele trzech pierwszych producentów mieli również okazję wygłosić krótkie komunikaty, w których przybliżyli potencjalnym użytkownikom najnowsze osiągnięcia swoich firm.
Aura sprzyjała organizatorom spotkania. Podczas krótkich spacerów w drodze na obiad uczestnicy mieli okazje zaczerpnąć świeżego powietrza w Parku Jordana mieniącym się wszystkimi kolorami jesieni. Słoneczna pogoda sprzyjała wieczornym spacerom ulicami Krakowa. Po obradach i sesjach naukowych wszyscy uczestnicy udali się na uroczysty wieczór koleżeński w restauracji Bochema, któryn uświetnił swoją obecnością sam krakowski Lajkonik wraz z pięknymi krakowiankami.
Organizatorzy spotkania serdecznie dziękują wszystkim uczestnikom a także sponsorom za wzięcie udziału w naszym spotkaniu.
"Wstrzykowa Analiza Przepływowa"
W dniach od 24 do 25 września 1998 roku na Wydziale Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego spotkaliśmy się ponownie, tym razem . w gronie około 50 osób z rozmaitych ośrodków naukowo-badawczych w Polsce. Wyższe uczelnie reprezentowane były przez Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet w Białymstoku, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu oraz Politechnikę Warszawską. W spotkaniu uczestniczyli także analitycy z licznych ośrodków środowiskowych - Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Środowiska oraz ośrodków przemysłowych (np. Rafineria Gdańska S.A., Polfa Tarchomin S.A.)
W czasie Seminarium wygłoszono ok. 14 wykładów, w których przedstawiono sposób wykorzystania techniki wstrzykowo-przepływowej do różnych zadań analitycznych np. kalibracyjnych , specjacji glinu, oznaczania metali metodą generowania wodorków, zatężania na mikrokolumnach.. Uczestnicy Seminarium mieli również okazję zapoznać się z najnowszym, w tym czasie, sprzętem oferowanym na rynku przez firmę Perkin-Elmer.- prezentację poprowadził przedstawiciel firmy dr Andrzej Lechotycki (patrz zdjęcie)
Organizatorzy cieszyli się, że tematyka wygłaszanych referatów była znacznie szersza i bogatsza niż na pierwszym Seminarium, a szczególnie z tego, że powiększyło się grono osób zainteresowanych wykorzystywaniem technik przepływowych. Wszystko to świadczy o wzrastającej popularności tej dziedziny analizy w kraju i stopniowym docenianiu jej zalet i możliwości.
"Wstrzykowa Analiza Przepływowa"
Pierwsze nasze spotkanie, z osobami zajmującymi się lub pragnącymi pogłębiać swoją wiedzę w dziedzinie technik wstrzykowo-przepływowych, odbyło się na Wydziale Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego, w dniach 10 i 11 października 1996 roku. W spotkaniu tym wzięło udział ok. 35 osób z różnych ośrodków naukowych-badawczych i środowiskowych w Polsce. Główny celem tego spotkania było przedstawienie powyższej tematyki oraz rozpoznanie zasięgu zainteresowania i jej stosowania.. Słowo wstępne wygłosił Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego, obecny profesor dr hab. Paweł Kościelniak - Kierownik Zespołu Analitycznych Technik Przepływowych Zakładu Chemii Analitycznej Wydziału Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pierwszy wykład wprowadzający w tematykę analiz wstrzykowo-przepływowych wygłosił zaproszony gość - Profesor dr hab. Marek Trojanowicz z Uniwersytetu w Warszawskie.. Pokrótce przedstawił, jak na przestrzeni 20 lat zmieniała się koncepcja przepływowej analizy wstrzykowej, stanowiącej kolejny etap rozwoju przepływowych analitycznych pomiarów laboratoryjnych rozwijanych od lat pięćdziesiątych.
W pierwszym spotkaniu uczestniczyli głównie naukowcy z wyższych uczelni, takich jak: Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet w Białymstoku, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Należy pamiętać także o pierwszych przedstawicielach, analitykach-praktykach z jednostek środowiskowych, takich jak: Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska czy Przedsiębiorstwo Chemiczne "Cheman" z Warszawy. Konfrontacja teorii i praktyki inicjowała gorące dyskusje związane z trudnościami laboratoryjnymi czy brakiem powszechnie dostępnej informacji dotyczącej tematyki wstrzykowo-przepływowej. Organizatorzy mieli nadzieje, że spotkania te przyniosą korzyści obu stronom. Szczególnie zapoznanie się z trudnościami praktycznego zastosowania technik przepływowych mogła sugerować kierunek rozwoju działań na polu naukowo-badawczym, przyczyniając się w konsekwencji do polepszenia jakości i komfortu pracy w laboratoriach środowiskowych. W czasie dwudniowego Seminarium wygłoszono ok. 13 wykładów, poruszających różnego rodzaju aspekty analiz przepływowych - od podstawowych i metodologicznych po typowo aplikacyjne.
Przedstawiciele firm: Perkin-Elmer oraz Labconsult - Tecator przedstawili propozycje aparatury wstrzykowo-przepływowej dostępnej na polskim rynku. Organizatorzy cieszyli się, z różnorodnością tematyczną wystąpień mając nadzieje na wzrost zainteresowania wśród społeczności akademickiej i laboratoriów środowiskowych. Zaplanowano ze spotkania w tej tematyce będą odbywać się co dwa lata.